Ðây không phải lần đầu TP Hồ Chí Minh chủ động đưa ra những sáng kiến, ý tưởng mới để xây dựng, kiến thiết thành phố. Sau ngày miền nam hoàn toàn giải phóng, mặc dù phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức như: Cấm vận, bao vây kinh tế của các thế lực thù địch; thiên tai xảy ra dồn dập; chiến tranh biên giới Tây Nam; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội diễn ra phức tạp… nhưng Ðảng bộ và nhân dân thành phố với tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm đã nỗ lực phấn đấu, kiên trì tìm tòi, xây dựng những mô hình, biện pháp, cách làm mới nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển, xóa dần cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp, tiến hành cải cách mạnh mẽ về kinh tế trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới của Ðảng.

Thực tế lịch sử phát triển thành phố đã chứng minh, bằng tư duy tự chủ, sáng tạo trong công tác lãnh đạo, điều hành, TP Hồ Chí Minh đã đề xuất nhiều cơ chế chính sách, mô hình hiệu quả. Thành phố đã ban hành các quy định tạo điều kiện phát triển khu vực kinh tế tư nhân theo khuôn khổ pháp lý; hình thành nền sản xuất hàng hóa với nhiều thành phần kinh tế tham gia; đề xuất Trung ương cho phép xây dựng các khu chế xuất - khu công nghiệp tập trung (KCX-KCN). Tân Thuận là KCX đầu tiên của cả nước được thành lập từ năm 1991; Công ty cổ phần Cơ điện lạnh REE là doanh nghiệp (DN) được cổ phần hóa đầu tiên tại Việt Nam từ năm 1993; Xây dựng Công viên phần mềm Quang Trung; đưa vùng đất bưng biền Nhà Bè, quận 7 thành khu đô thị Phú Mỹ Hưng hiện đại nhất cả nước; đặt dấu ấn bảo vệ môi trường đô thị với việc hồi sinh dòng kênh đen Nhiêu Lộc - Thị Nghè trở thành dòng kênh xanh; xây dựng các công trình hạ tầng hiện đại như đại lộ Võ Văn Kiệt, đường Mai Chí Thọ, đại lộ Phạm Văn Ðồng, hầm vượt sông Sài Gòn, cầu Phú Mỹ… đã góp phần làm thay đổi diện mạo đô thị thành phố.

Theo các chuyên gia kinh tế, với những thành tựu mà TP Hồ Chí Minh đã đạt được từ sau ngày giải phóng đến nay, người dân hoàn toàn có thể tin tưởng vào những bước đi mà lãnh đạo thành phố đang đặt ra, trong đó mục tiêu là xây dựng TP Hồ Chí Minh thành thành phố thông minh, thành phố đáng sống.

Ðể có nền tảng xây dựng thành phố thông minh, trước mắt, TP Hồ Chí Minh sẽ xây dựng một khu đô thị sáng tạo tại phía đông thành phố (gồm ba quận 2, 9, Thủ Ðức). Ý tưởng xây dựng khu đô thị sáng tạo do đồng chí Bí thư thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân khởi xướng. Ý tưởng này được đặt ra trên nền tảng về thể chế, lợi thế kinh tế, cơ sở hạ tầng mà thành phố đã có với khu công nghệ cao (quận 9); làng Ðại học Quốc gia hơn 80 nghìn sinh viên, giảng viên (quận Thủ Ðức); khu đô thị mới, trung tâm tài chính Thủ Thiêm (quận 2). Quận 9 hiện có khu công nghệ cao lớn thứ nhì cả nước với hơn 700 ha, 35 nghìn lao động, sáu tỷ USD vốn đầu tư; còn Thủ Ðức với 12 trường đại học, trung tâm Ðại học Quốc gia. Hai quận này tạo nên hai cực công nghệ và trí tuệ cao, kết hợp với trung tâm hành chính ở quận 2 sẽ trở thành khu đô thị sáng tạo tương tác cao và đây cũng sẽ là trung tâm để các DN khởi nghiệp sáng tạo.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Trần Vĩnh Tuyến, từ rất lâu, chính quyền thành phố đã từng tính đến nên có một thành phố bên trong thành phố. Nếu thực hiện theo hướng trên, ba quận phía Ðông sẽ trở thành thành phố bên trong thành phố và trở thành khu đô thị sáng tạo bên cạnh nhiệm vụ xây dựng thành phố thông minh và triển khai bảy chương trình đột phá của thành phố. Mục tiêu của khu đô thị sáng tạo hướng tới phát triển kinh tế thành phố đúng hướng, đồng thời trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học, hành chính, thu hút đầu tư trong và ngoài nước...

Tại đô thị tương lai này, các ý tưởng khởi nghiệp sẽ dễ dàng được đưa ra thị trường, biến các ý tưởng bảo vệ môi trường thành ý tưởng chung toàn thành phố, phát triển mạnh giao thông thông minh. Chính quyền khu đô thị sáng tạo sẽ là chính quyền kiểu mẫu, mọi giao dịch thực hiện bằng điện tử bảo đảm công khai, minh bạch và không còn xảy ra tiêu cực, nhũng nhiễu. Khu đô thị sáng tạo sẽ phục vụ tốt hơn cho cuộc sống của người dân, đồng thời cũng là thước đo cho sự hài lòng trong công cuộc đổi mới của thành phố.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, nguồn lực đầu tiên để xây dựng thành công khu đô thị sáng tạo chính là yếu tố hạ tầng. Hiện nay, khu phía đông thành phố đang được đầu tư mạnh mẽ, kết nối nhanh chóng với trung tâm thành phố cũng như các tỉnh miền Ðông Nam Bộ, môi trường sống trong lành, thu hút nhiều tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới rót vốn đầu tư và lượng người nhập cư liên tục gia tăng. Nhiều công trình trọng điểm đã và đang xây dựng như cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây; nút giao thông An Phú; cầu Rạch Chiếc 2; nút giao thông Mỹ Thủy; đường Vành đai 2, đường Vành đai 3 (đại lộ Mỹ Phước - Tân Vạn - Nhơn Trạch); tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên...

Một thuận lợi nữa để TP Hồ Chí Minh tự tin xây dựng thành công khu đô thị sáng tạo là Nghị quyết 54 của Quốc hội đã cho phép TP Hồ Chí Minh được quyết định chủ trương đầu tư đối với những dự án nhóm A có sử dụng vốn ngân sách thành phố. Ðây là một tiền đề rất quan trọng để thành phố đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, giảm thiểu chi phí đầu tư, thu hút sự tham gia mạnh mẽ của các DN trong và ngoài nước vào công cuộc xây dựng, kiến thiết thành phố…

Thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn đối mặt với nhiều bài toán khó cần sớm được giải quyết như cơ sở hạ tầng quá tải, những thách thức về môi trường, quản lý đô thị, năng lực cạnh tranh so với các địa phương khác cũng như các đô thị trong khu vực Ðông - Nam Á. Quá trình xây dựng và phát triển thành phố cũng không ít gian nan, vất vả. Ðâu đó cũng có những lệch lạc, sai sót trở thành khuyết điểm. Tuy nhiên, Ðảng bộ và nhân dân thành phố luôn tin tưởng rằng, không lực cản nào có thể ngăn được khát vọng vươn lên của thành phố mang tên Bác, thành phố anh hùng.