Thương vụ Tổng Công ty Viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần của Công ty Cổ phần Nghe nhìn Toàn Cầu (AVG) được Thanh tra Chính phủ kết luận là “vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng”. Kết luận này đã kiến nghị Thủ tướng giao cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra để xem xét, khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật.

Kết luận thanh tra (KLTT) này cũng đã nêu rõ những vấn đề “rất nghiêm trọng” đối với các công ty, cơ quan liên quan trong thương vụ này.

MobiFone “thiếu trách nhiệm”, “vi phạm điều cấm”

KLTT cho thấy dù biết rằng thực trạng tài chính, hoạt động kinh doanh của AVG từ khi thành lập đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp là rất khó khăn nhưng khi báo cáo đề xuất đầu tư mua cổ phần AVG và lập dự án trình Bộ TT&TT phê duyệt, MobiFone đã không phản ánh đúng tình hình. “Đáng chú ý, một số nội dung báo cáo, đánh giá không chính xác, không trung thực” - KLTT nêu.

Chẳng hạn, năm 2015 AVG lỗ 416 tỉ đồng nhưng MobiFone đã báo cáo năm 2015 AVG lỗ kế hoạch 294 tỉ đồng, trong khi dự án đầu tư truyền hình AVG lại nêu năm 2015 sẽ hòa vốn.

KLTT nhận xét việc này đã vi phạm điều cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp là: “Cung cấp thông tin, báo cáo không trung thực, không chính xác, không đầy đủ, không kịp thời theo quy định của pháp luật”.

KLTT cũng nêu MobiFone đã biết thực trạng tài chính AVG là xấu. Các văn bản báo cáo Bộ TT&TT đã nêu rất rõ về thực trạng AVG: “Kết quả định giá của các đơn vị thẩm định giá có sự khác biệt lớn so với giá trị tài sản của AVG ghi trên sổ sách kế toán… mức giá cho mảng truyền hình là 9.366,6 tỉ đồng (gấp 15 lần giá trị sổ sách) do việc định giá chủ yếu dựa vào kết quả kinh doanh dự báo các năm tiếp theo của AVG…”.

Vấn đề đặt ra là mặc dù MobiFone đã nhận thấy rõ tình hình trên và báo cáo Bộ TT&TT nhưng vẫn trình Bộ TT&TT xem xét, phê duyệt dự án này.

Cũng theo KLTT của Thanh tra Chính phủ, trong việc thuê tư vấn thẩm định giá, nghiệm thu kết quả thẩm định giá; việc sử dụng kết quả thẩm định giá trị doanh nghiệp trong đàm phán mua cổ phần AVG, MobiFone cũng có nhiều “khuyết điểm”, vi phạm.

Chẳng hạn, việc MobiFone đã nhận bàn giao, nghiệm thu kết quả thẩm định giá trị AVG và kết quả tư vấn mua cổ phần AVG của các đơn vị tư vấn, trong khi các công ty tư vấn đã có nhiều vi phạm tiêu chuẩn thẩm định giá; chứng thư thẩm định giá, báo cáo tư vấn đã đưa ra hạn chế, giới hạn những nội dung quan trọng.

Thương vụ Tổng công ty viễn thông Mobifone mua 95% cổ phần của Công ty Cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu (AVG)

được Thanh tra Chính phủ kết luận là “vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng”. Ảnh: HTD

“Tại thời điểm thẩm định giá trị AVG, MobiFone không có quyền sở hữu, sử dụng tài sản của AVG nhưng AMAX đưa ra giới hạn: Người sử dụng chứng thư phải có đầy đủ quyền sở hữu, sử dụng tài sản của AVG theo quy định của pháp luật, mặt khác AMAX còn đưa ra thuật ngữ “giá trị tài sản vô hình ngoài bảng cân đối kế toán” không có quy định trong Luật Kế toán” - KLTT nêu.

KLTT cũng khẳng định: “Khi tính giá trị tài sản vô hình của AVG theo phương pháp chiết khấu dòng tiền đã sử dụng nguồn số liệu từ bản phụ lục số 2 của VCBS (không có sự đồng ý của VCBS) là bất hợp pháp. Vì vậy, các kết quả thẩm định giá, kết quả tư vấn không khách quan, không đảm bảo cơ sở pháp lý, không có căn cứ tin cậy”.

Chính vì vậy KLTT cho rằng MobiFone thể hiện thiếu trách nhiệm.

Đối với việc đánh giá, sử dụng “kết quả thẩm định giả định” để đàm phán giá mua cổ phần và lập dự án đầu tư, MobiFone cũng có phần thiếu trách nhiệm.

KLTT nêu rằng: Trong việc báo cáo, lập dự án đầu tư trình Bộ TT&TT, MobiFone đã đưa ra những nhận xét, đánh giá không chính xác, không trung thực về kết quả thẩm định giá và kết quả tư vấn, thể hiện sự cố tình, thiếu trách nhiệm trong việc đánh giá, sử dụng các kết quả tư vấn để đàm phán giá mua cổ phần và lập dự án đầu tư, vi phạm các hành vi bị cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Bộ TT&TT: “Vi phạm luật đầu tư”, “có biểu hiện cố ý làm trái”

Vì MobiFone là doanh nghiệp nhà nước, Bộ TT&TT là cơ quan chủ quản, vì vậy KLTT đã dành nhiều dung lượng để nói về trách nhiệm của bộ này.

Theo KLTT, MobiFone sau khi được Bộ TT&TT thống nhất cho đầu tư dịch vụ truyền hình đã có nhiều văn bản gửi Bộ. Và đến ngày 1-10-2015, Bộ TT&TT đã có văn bản “chỉ đạo MobiFone chi đầu tư mua dịch vụ truyền hình, đề nghị MobiFone đàm phán với AVG để loại trừ giá trị các khoản đầu tư vào lĩnh vực khoáng sản và bất động sản ra khỏi dự án…”.

Sau đó một tuần, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Bắc Son ban hành quyết định thành lập tổ thẩm định gồm sáu người, do Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp Phạm Đình Trọng làm tổ trưởng. Ngày 8-10-2015, tổ thẩm định họp. “Qua thanh tra thấy cuộc họp không ghi biên bản, tổ trưởng không trực tiếp phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong việc thẩm định dự án” - KLTT nêu.

Đáng chú ý là thành viên tổ thẩm định cũng đã gửi ý kiến cho tổ trưởng tổ thẩm định để phản ánh về một số vấn đề liên quan. Cụ thể, vụ trưởng Vụ Pháp chế khi đó là ông Võ Thanh Lâm cho rằng chưa đủ thông tin và việc đề xuất tỉ lệ mua 95% cổ phần của AVG với mục tiêu nắm giữ quyền chi phối toàn bộ hoạt động của AVG là chưa thật sự thuyết phục về mặt pháp lý và kiến nghị cần phải tiếp tục rà soát dự án đầu tư.

Phó cục trưởng Cục Báo chí lúc đó, trong báo cáo ngày 15-10-2015, cũng nêu tình trạng các doanh nghiệp kinh doanh truyền hình trả tiền đều đang sụt giảm thị phần nghiêm trọng trong khi đã tồn tại trên thị trường từ nhiều năm.

Tuy vậy, bản tổng hợp ngày 21-10-2015 của tổ trưởng đã nhận xét: “Dự án đã được MobiFone nghiên cứu đầy đủ, toàn diện...”.

Tuy thừa nhận không đủ điều kiện và chức năng để đánh giá việc định giá và giá mua AVG nhưng báo cáo cũng nêu: “Sau nhiều vòng đàm phán, AVG đã chào bán 95% cổ phần của AVG là 8.898,3 tỉ đồng. Phương án giá này thấp hơn khoảng 7.000 tỉ đồng so với mức giá thấp nhất do tổ chức thẩm định giá đưa ra và thấp hơn khoảng 300 triệu USD so với mức giá AVG báo cáo định bán cho đối tác nước ngoài (700 triệu USD)”.

Sau đó, Thứ trưởng Bộ TT&TT lúc đó là ông Trương Minh Tuấn đã chủ trì cuộc họp với tổ thẩm định và MobiFone để nghe MobiFone báo cáo, giải trình về kỹ thuật, công nghệ, tỉ lệ mua cổ phần, quy trình đàm phán giá mua, phương án kinh doanh, hiệu quả đầu tư...

Nhưng theo KLTT, cuộc họp nói trên cũng không có biên bản và các tài liệu chứng minh thuyết phục các vấn đề quan trọng như việc lựa chọn phương án đầu tư mua 95% cổ phần AVG, giá mua và hiệu quả đầu tư.

Thế nhưng ngày 28-10-2015, tổ trưởng tổ thẩm định, đồng thời là Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp Bộ TT&TT Phạm Đình Trọng đã tham mưu để Bộ TT&TT có Văn bản 209/BTTTT- QLDN trình Thủ tướng về dự án này, kèm theo báo cáo của Bộ TT&TT và đánh giá dự án của MobiFone. Nội dung đáng chú ý là các văn bản đều khẳng định: Tổng mức đầu tư dự án là 8.900 tỉ đồng; giá mua 95% cổ phần AVG là 8.898,3 tỉ đồng; vốn tự có 30%, vốn vay 70% tổng mức đầu tư;...

Theo KLTT, văn bản này có nội dung: “Bộ TT&TT ủng hộ chủ trương đầu tư dự án dịch vụ truyền hình của MobiFone. Tuy nhiên, có hai nội dung là giá mua và hiệu quả của dự án, đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao cho cơ quan chức năng và kinh nghiệm đánh giá, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định”.

KLTT nhận xét việc lựa chọn phương án đầu tư, hiệu quả kinh tế và nhiều vấn đề quan trọng khác chưa được làm rõ nhưng dự án đã được Bộ TT&TT trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư. “Đây là việc làm thiếu trách nhiệm của Bộ TT&TT trong việc thẩm định dự án và trình Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư” - KLTT nêu.

Đặc biệt, trong nhận xét về việc phê duyệt dự án đầu tư của Bộ TT&TT, KLTT cho rằng Quyết định số 236 ngày 21-12-2015 của Bộ TT&TT phê duyệt dự án của MobiFone đầu tư truyền hình khi Thủ tướng chưa quyết định chủ trương đầu tư là vi phạm Luật Đầu tư. Giá mua 95% cổ phần AVG và hiệu quả đầu tư dù được Bộ TT&TT nhiều lần gửi Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính tuy chưa được làm rõ nhưng bộ này vẫn quyết định phê duyệt cũng vi phạm Luật Đầu tư.

Vấn đề khác là bốn kênh tần số Bộ TT&TT cấp cho AVG để thực hiện thí điểm “Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng truyền dẫn, phát sóng kỹ thuật số và phát triển hoạt động truyền hình kỹ thuật số trả tiền”, liên kết với Đài PT-TT Bình Dương. Bốn kênh tần số này là tài nguyên quốc gia có giá trị thương mại cao, khi giao cho đơn vị sử dụng phải được đấu giá để thu tiền cho ngân sách nhà nước. Bộ TT&TT tự cho phép MobiFone tiếp tục sử dụng bốn kênh tần số có giá trị cao này mà AVG đang được sử dụng thí điểm để kinh doanh dịch vụ viễn thông là không có căn cứ.

“Như vậy Bộ TT&TT đã thiếu trách nhiệm, có biểu hiện cố ý làm trái các quy định của pháp luật trong việc quyết định phê duyệt dự án đầu tư” - KLTT khẳng định.